شاید بیاندیشیم که تفکر مبتنی بر ریسک مفهموم جدیدی است که به استاندارد ایزو 9001 ویرایش سال 2015 (ISO 9001:2015) اضافه شده و باید برای انجام آن از روش های پیچیده استفاده کنیم یا این که آنالیز ریسک رابرای تک تک فعالیت های هر فرآیند انجام دهیم و غولی از تفکر مبتنی بر ریسک در ذهن خود ساخنه ایم. همانطور که در ادامه خواهیم دید، باید بگویم که اینگونه نیست مفهوم تفکر مبتنی بر ریسک چیزی نیست که در ویرایش 2015 ایزو اضافه شده باشد این مفهوم در ویرایش های پیشین هم به شکل صدور اقدامات پیشگیرانه جهت از بین بردن عدم انطباق های بالقوه و تحلیل هایی که روی عدم انطباق ها صورت می گرفت تا دیگر تکرار نشوند وجود داشته است.
ما همواره تفکر مبتنی بر ریسک را در زندگی روزمره خود نیز به کار می گیریم، هنگامی که می خواهیم از خیابان عبور کنیم یا وقتی که یخچال منزل را قبل ازعید نوروز به علت پیش بینی آمدن مهمان ناخوانده پر از خوراکی می کنیم یا یک مثال ساده تر در روز های ابری با اینکه بارش باران هنوز اتفاق نیافتاده سختی حمل یه چتر را به خود تحمیل می کنیم. این ها همه مثال هایی است که به ما نشان می دهد تفکر مبتنی بر ریسک واقعا موضوع عجیب و غریبی نیست.
تفکر مبتنی بر ریسک در استاندارد ایزو 9001 ویرایش سال 2015 (ISO 9001:2015) به مثابه ی روحیست که در استاندارد دمیده شده، به زبانی دیگر رنگ بوی تفکر مبتنی بر ریسک باید در همه جای سیستم مدیریت کیفیت برقرار شده، استشمام شود.
تفکر مبتنی بر ریسک به سازمان قدرت می دهد تا عواملی که قادر است سیستم مدیریت کیفیت و فرآیند ها را از مسیر از قبل پیش بینی شده برایشان خارج سازد را تعیین نماید و در نهایت سازمان کنترل های پیشگیرانه لازم را به منظور به حداقل رساندن اثرات منفی و استفاده حداکثری از فرصت ها ایجاد نماید.
بعضی از همکاران بر این باورند که الزامی وجود دارد که باید از روش های آنالیز ریسک نظیر FMEA جهت پیاده سازی تفکر مبتنی بر ریسک در استاندارد ایزو 9001 ویرایش سال 2015 (ISO 9001:2015) استفاه کرد ، ولی اینچنین نیست و استاندارد خواسته ای مبنی بر انجام اجباری مدل های انالیز ریسک را ندارد، و سازمان می تواند با استفاده از یک جدول ساده ریسک های مثبت و منفی و اثرات آن ها شناسایی و تا حد امکان راهکار های به حد اقل رساندن عوامل کاهش دهنده اثربخشی و به حداکثر رساندن ریسک های مثبت و فرصت ها را بیابد و درنهایت اثربخشی اقدامات را ارزیابی کند.
به این موضوع دقت کنیم که استاندارد ایزو 9001 به دنبال حصول اثر بخشی در سازمان است و تفکر مبتنی بر ریسک
پایه هایی استوار جهت افزایش اثربخشی سیستم مدیریت کیفیت ایجاد می کند.
در پایان، غول تفکر مبتنی بر ریسکمان را به چراغ برانیم و چراغ تفکر مبتنی بر ریسکمان را بیافروزیم.
نویسنده: کامران پژوهنده – خانه ایزو ایران
جهت مطالب بیشتر، ادامه مطلب