استخوان ماهی

چرا ! چرا! چرا! چراهایی که فرزند سه ساله تان شما را در حین رانندگی با آنها دیوانه می کند! اما همین چراها می تواند یک درس ارزشمند از دروس کیفیت شش سیگما برای شما باشد. (پنج وای) 5 why تکنیکی است که در زمینه ی تجزیه و تحلیل شش سیگما DMAIC  ( تعریف، اندازه گیری ، تجزیه و تحلیل، بهبود و کنترل ) استفاده می شود. این یکی از بزرگترین ابزارهای شش سیگما است که شامل تقسیم بندی داده ها، آزمون فرض، رگرسیون و یا ابزارهای پیشرفته آماری نمی شود و در بسیاری از موارد نیازی به جمع اوری داده ها هم ندارد.

با پرسیدن مداوم ” چرا ” ( پنج باردریک حساب سرانگشتی مناسب است ) شما می توانید لایه های بیرونی یک مسئله را شناسایی کرده، آن را بشکافید و به ریشه برسید. در بسیاری از مواقع صورت ظاهری یک مسئله نیز باعث بوجود آمدن سوالات بسیار دیگری می شود . در این تکنیک ممکن است شما بیشتر و یا کمتر پنج بار مجبور به پرسیدن سوال شوید تا به حل مسئله برسید.

 FISH BON

مزایای استفاده از 5 why :

کمک به شناسایی ریشه ای علت مشکل

تعیین ارتباط بین ریشه های مختلف مشکل

ابزاری ساده بدون استفاده از تجزیه و تحلیل آماری

چه موقع تکنیک 5 why مفید است ؟

زمانیکه مسئله مربوط به عوامل انسانی و تعاملات آنها می باشد.

در کسب و کار روزمره ی زندگی.

نحوه ی اجرای تکنیک 5 why :

مسئله ی خود را یادداشت کنید. این کار کمک می کند تا ابعاد آن را بهتر بشناسید و تمرکز شما بر آن بیشتر شود.

از خود سوال کنید که چرا این مشکل رخ داده است و جواب را دقیقا زیر آن یادداشت کنید.

اگر پاسخ شما تنها برای سوال پرسیده شده است و ریشه های مسئله را مشخص نمی کند، دوباره بپرسید چرا و جواب را در زیر آن یادداشت کنید.

این مراحل را تا رسیدن به ریشه مسئله تکرار کنید .

مثالی از حل مسئله بوسیله ی تکنیک 5 why :

مسئله : مشتریان ناراضی هستند چرا که مجبور به پس فرستادن محصولاتی شده اندکه کیفیتی متفاوت با انتظار آنها داشته است.

- چرا مشتریان محصولات بی کیفیت را پس فرستاده اند؟

تولیدکننده مطابق آنچه با مشتری توافق کرده است، محصول با کیفیت ارائه نداده است.

- چرا تولید کنندگان محصول را با کیفیتی متفاوت ارائه کرده اند؟

رئیس تولید درست در زمانی که مشخصات کالا ابلاغ می شد از کارگر مسئول خواسته بود برای سرعت بخشیدن به کار در کارگاه دیگری حاضر شود.

- چرا رئیس تولید چنین درخواستی را داشته است ؟

چون شروع کار به دستور او بستگی دارد و اگر این کار دیرتر انجام می شد بنابراین روند تولید در کل بسیار کند انجام می گرفت.

- چرا شروع کار به دستور رئیس تولید بستگی دارد؟

چون تنها او بطور مداوم با مدیر عامل در ارتباط است بنابراین باید دقیقا در جریان روند کار باشد.

همانطور که مشاهده می کنید در این مثال تنها چهار سوال تا رسیدن به ریشه مسئله مطرح شده است.

5why

نمودار  why 5

مثالی دیگر:

مسئله : اتومبیل شما در راه رسیدن از خانه به محل کار متوقف شده است.

- چرا اتومبیل متوقف شد؟

چون بنزین ندارد.

- چرا بنزین ندارد؟

چون در مسیر رسیدن به محل کار، بنزین نزدم.

- چرا بنزین نزدید؟

چون پول نداشتم.

- چرا پول نداشتید؟

چون دیشب تمام پول هایم را در یک بازی خرج کردم.

همانطور که می بینید در دو مسئله ی طراحی شده به مشکل اصلی دست یافتیم . تکنیک 5 why می تواند به صورت جداگانه و یا در قالب نمودار استخوان ماهی استفاده شود. ( نام دیگر آن نمودار ایشیکاوا است. ) بوسیله ی این نمودار می توان علل واقعی یک نقص یا شکست را بررسی کرد. به این صورت که تمام علل بر روی تیغ های ماهی نوشته می شود. در نظر داشته باشید چنانچه سوالات شما به درستی مطرح نشود، نمی توانید به ریشه ی مشکل خود دست یابید.