تفاوت استاندارد ایزو ۲۹۹۹۰ و ایزو ۲۹۹۹۳ چیست؟ برای استقرار کدام یک کاربرد دارد؟
در دنیای امروزی که یادگیری و آموزش مستمر به‌عنوان یک ضرورت برای پیشرفت سازمان‌ها و افراد تلقی می‌شود، استانداردسازی سیستم‌های آموزشی نقش حیاتی دارد. در این میان، دو استاندارد بین‌المللی ایزو ۲۹۹۹۰ و ایزو ۲۹۹۹۳ به‌عنوان راهنماهای کلیدی برای افزایش کیفیت فرآیند آموزش و یادگیری شناخته می‌شوند. اما تفاوت استاندارد ایزو ۲۹۹۹۰ و ایزو ۲۹۹۹۳ چیست و هر یک در چه شرایطی کاربرد دارند؟
اگر شما مدیر یک مرکز آموزش، مسئول بهبود کیفیت سازمانی، مشاور سیستم‌های مدیریتی یا حتی مدرس هستید، آشنایی دقیق با این دو استاندارد می‌تواند توانمندی شما را در پیاده‌سازی فرآیندهای آموزشی ارتقاء دهد.
مقدمه: چرا باید ایزو آموزشی را جدی گرفت؟
در جهانی که تحت سلطه رقابت‌های دانش‌بنیان است، ارتقاء کیفیت آموزش دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت است. پیاده‌سازی استانداردهای آموزشی بین‌المللی مانند ایزو ۲۹۹۹۰ و ایزو ۲۹۹۹۳، به شما این امکان را می‌دهد تا آموزش‌های خود را ساختارمند، اثربخش و قابل ارزیابی کنید.
ایزو ۲۹۹۹۰ چیست؟ (ISO 29990:2010)
ایزو ۲۹۹۹۰ استانداردی بین‌المللی است که به سیستم‌های آموزش غیررسمی (آموزش‌های خارج از نظام رسمی آموزشی) نظیر آموزش‌های سازمانی، آموزش کارکنان، آموزش‌های مهارتی و فنی و حرفه‌ای اختصاص دارد. این استاندارد بر روی:
- بهبود کیفیت آموزش
- ارتقاء توانمندی مدیریت ارائه‌دهندگان آموزش
- ساختار بخشیدن به فرآیندهای آموزش و یادگیری
تمرکز دارد. مخاطب اصلی این استاندارد، مؤسسات آموزشی مستقل و بخش‌های آموزشی درون سازمانی است.
📌 برخی ویژگی‌های کلیدی ایزو ۲۹۹۹۰:
- تمرکز بر خدمات یادگیری (Learning Services)
- تعریف شفاف نیازهای یادگیرندگان
- ارزیابی اثربخشی آموزش
- به‌کارگیری سیستم مدیریت کیفیت (QMS) در آموزش
- ایزو ۲۹۹۹۳ چیست؟ (ISO 29993:2017)
در سال‌های اخیر، نیاز به شفافیت بیشتر در ساختار طراحی و ارزیابی دوره‌های آموزشی باعث شکل‌گیری ایزو ۲۹۹۹۳ شد. این استاندارد ادامه و توسعه‌یافته‌تر از ISO 29990 بوده و تمرکز اصلی آن بر محتوا و ارائه خدمات آموزشی است. در واقع، ایزو ۲۹۹۹۳ به‌صورت مستقیم بر کیفیت فرآیند آموزش و خروجی آن (بازده یادگیری) تمرکز دارد.
🎯 مهم‌ترین ویژگی‌های ایزو ۲۹۹۹۳:
- ساختاردهی محتوای آموزشی بر اساس نیاز جامعه هدف
- تمرکز بر نتایج یادگیری (Learning Outcomes)
- جزئیات بیشتر در فرآیند یادگیری، طراحی، اجرا و ارزشیابی
- تمرکز بر برآورده‌سازی الزامات یادگیرنده
تفاوت استاندارد ایزو ۲۹۹۹۰ و ایزو ۲۹۹۹۳ چیست؟ (تحلیل مقایسه‌ای)
| مشخصه‌ها | ایزو ۲۹۹۹۰ | ایزو ۲۹۹۹۳ |
|-----------------------------------|------------------------------------------------------|------------------------------------------------------|
| حوزه تمرکز | خدمات مؤسسات آموزشی | فرآیند آموزشی و نتایج یادگیری |
| ساختار کلی | کلی و مدیریتی | عملیاتی و جزئی‌تر |
| نوع آموزش | آموزش‌های غیررسمی و سازمانی | آموزش‌های مستقل با اهداف مشخص یادگیری
| استانداردسازی سیستم مدیریت | دارد (مشابه ISO 9001) | ندارد (تمرکز بر طراحی و اجرا) |
| مخاطب اصلی | مؤسسات آموزشی | طراحان و ارائه‌دهندگان دوره‌های مشخص یادگیری |
🔍 به‌عبارت دیگر، اگر شما می‌خواهید کل سیستم آموزش سازمان خود را استانداردسازی کنید، ISO 29990 انتخاب بهتری است؛ اما اگر به دنبال بهبود کیفیت یک یا چند دوره خاص آموزشی هستید، ISO 29993 توصیه می‌شود.
برای استقرار کدام یک کاربرد دارد؟
استقرار هر یک از این استانداردها بستگی به هدف و ساختار کسب‌وکار شما دارد:
- اگر هدف شما استقرار سیستم جامع مدیریت آموزش و اعتباربخشی کلی سازمان آموزشی‌ست → ISO 29990 مناسب‌تر است.
- اگر هدف شما بهینه‌سازی و تعریف ساختار دقیق محتوای آموزشی و ارزیابی نتایج یادگیری‌ست → ISO 29993 انتخاب بهتری‌ست.
همچنین ممکن است برخی سازمان‌ها از این دو استاندارد به‌صورت مکمل استفاده کنند.
مزایای پیاده‌سازی ایزو 29990 و 29993
مطالعه تفاوت استاندارد ایزو ۲۹۹۹۰ و ایزو ۲۹۹۹۳ چیست فقط بخشی از مسیر است. شناخت مزایای عملي پیاده‌سازی این دو استاندارد نیز اهمیت بالایی دارد:
✅ افزایش اعتماد یادگیرندگان و بازار به کیفیت آموزش شما
✅ شفافیت در فرآیندهای آموزشی
✅ بهبود بهره‌وری و بازده سرمایه‌گذاری آموزشی
✅ ایجاد مزیت رقابتی برای مؤسسات آموزشی
✅ استقرار رویکرد نظام‌مند به فرآیند یادگیری
چه زمانی باید یکی یا هر دو را پیاده کنیم؟
✔️ اگر یک مؤسسه آموزشی کوچک دارید → ISO 29993 برای شروع بسیار مناسب است.
✔️ اگر یک سازمان بزرگ با واحد آموزش داخلی دارید → ISO 29990 را بیشتر در نظر بگیرید.
✔️ اگر همزمان به دنبال اعتبارسنجی ساختار سازمانی و کیفیت محتوای آموزشی هستید → از هر دو استفاده کنید تا با هم‌پوشانی کامل، آموزش موفق‌تری را تجربه کنید.
📚 مقاله پیشنهادی: استاندارد ایزو برای آموزشگاه‌ها – چرا ISO 21001 اهمیت دارد؟
🔹 تفاوت اصلی بین ISO 29990 و ISO 29993 چیست؟
تفاوت اصلی در این است که ISO 29990 تمرکز بیشتری بر مدیریت خدمات یادگیری دارد، در حالی که ISO 29993 بیشتر بر تجربه و نتایج آموزشی یادگیرندگان تمرکز دارد.
🔹 آیا می‌توان هر دو استاندارد را همزمان پیاده کرد؟
بله، در بسیاری از سازمان‌های آموزش‌محور، پیاده‌سازی همزمان این دو استاندارد باعث پوشش کامل جنبه‌های مدیریتی و فنی آموزش می‌شود.
🔹 دریافت این ایزوها چقدر زمان‌بر است؟
بسته به اندازه و آمادگی سازمان، فرایند دریافت ممکن است بین ۳ تا ۶ ماه طول بکشد.
🔹 کدام استاندارد برای آموزشگاه‌های خصوصی فنی حرفه‌ای مناسب‌تر است؟
ISO 29993 با توجه به تمرکز بر خروجی یادگیری، برای آموزشگاه‌های خصوصی انتخاب بهتری است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری نهایی
اگر می‌خواهید کیفیت سیستم آموزش خود را استاندارد کنید، دانستن تفاوت استاندارد ایزو ۲۹۹۹۰ و ایزو ۲۹۹۹۳ چیست، نقطه شروع بسیار خوبی است. هر کدام از این استانداردها مزایا و رویکردهای خاص خود را دارند. انتخاب درست بین آن‌ها می‌تواند آینده آموزشی کسب‌وکار شما را دگرگون کند.
📌 خلاصه نکات مهم:
- ISO 29990 تمرکز مدیریتی و سیستمی دارد.
- ISO 29993 تمرکز بر طراحی و اثربخشی آموزش دارد.
- انتخاب استاندارد مناسب وابسته به هدف و نوع آموزش شماست.
- ترکیب هر دو می‌تواند پوشش کاملی از کیفیت آموزشی ارائه دهد.
💬 آیا تجربه‌ای در پیاده‌سازی این استانداردها دارید؟
لطفاً تجربیات، نظرات و سؤالات خود را در بخش کامنت‌ها بنویسید.
📢 اگر این مقاله برای شما مفید بود، آن را با همکاران و دوستان خود در لینکدین یا واتساپ به اشتراک بگذارید.
🧐 علاقه‌مند به دانستن استانداردهای آموزشی دیگری هستید؟ پیشنهاد ما:
مقاله تخصصی «استاندارد ایزو 21001 چیست؟» را از دست ندهید.
موفق باشید 🌟
تفاوت استاندارد ایزو ۲۹۹۹۰ و ایزو ۲۹۹۹۳:
استاندارد ISO 29990:
هدف استاندارد ISO 29990 ارائه یک چارچوب کیفی برای ارائه‌دهندگان خدمات آموزشی غیردانشگاهی مثل آموزشگاه‌ها، مراکز آموزش فنی و تخصصی، و آموزش‌های غیررسمی است. این استاندارد تمرکز زیادی بر فرآیند یادگیری، صلاحیت مربیان، طراحی برنامه‌های آموزشی، و نیازهای یادگیرنده دارد.
استاندارد ISO 29993:
استاندارد ISO 29993 نیز به بهبود کیفیت خدمات آموزشی غیردانشگاهی می‌پردازد، اما تمرکز آن به‌طور خاص بر خدمات یادگیری حضوری و غیرحضوری است که خارج از سیستم رسمی آموزش (مدارس و دانشگاه‌ها) ارائه می‌شود. در این استاندارد تمرکز بیشتری بر برون‌سپاری، ساختار خدمات آموزشی، نتایج یادگیری و پشتیبانی یادگیرندگان وجود دارد.
تفاوت کلیدی:
- ISO 29990 جامع‌تر است و کل سیستم مدیریت کیفیت آموزشی را شامل می‌شود.
- ISO 29993 به‌طور خاص بر روی خدمات یادگیری غیررسمی و مشخصات آن تمرکز دارد.
- ISO 29990 بیشتر برای استقرار سیستم مدیریت کیفیت در سازمان‌های آموزشی به کار می‌رود.
- ISO 29993 برای شفاف‌سازی ساختار خدمات و الزامات اجرایی برای ارائه‌دهندگان دوره‌های آموزشی غیردانشگاهی استفاده می‌شود.
برای استقرار:
اگر قصد استقرار یک نظام مدیریت برای یک مرکز آموزشی غیردانشگاهی دارید، ISO 29990 معمولاً کاربردی‌تر است؛ در حالی که ISO 29993 مناسب برای ارتقای کیفیت خدمات آموزشی به‌صورت دقیق‌تر و ساختاریافته‌تر است، به‌ویژه برای برنامه‌های قابل فروش یا خدمات آموزشی کوتاه‌مدت مستقل.
ایمیل جهت مشاوره و صدور گواهینامه های ایزو : arshanik016@gmail.com